แว่นสายตาสำเร็จรูปที่ขายตามท้องตลาด ถ้าสายตาไม่เหมาะสมอาจทำให้ใส่แล้วมองเห็นไม่ชัดหรือไม่สบายตา
คุณสนอง (นามสมมุติ) อายุ 45 ปี มาปรึกษาทางร้านหมอแว่น เนื่องจากมีอาการไม่สบายตาปวดตาถ้าอ่านหนังสือพิมพ์เป็นระยะเวลานาน จากการซักถามคุณสนองอ่านหนังสือพิมพ์โดยใส่แว่นอ่านหนังสือสำเร็จรูปที่ซื้อมาใช้เองแว่นทีซื้อมามีหลายอัน บางอันใส่แล้วสบายตาแต่บางอันใส่แล้วไม่สบายตา จึงพยายามเลือกเอาอันที่ใส่แล้วสบายตามากที่สุดคืออันที่ใช้อยู่ปัจจุบันแต่อ่านไปสักพักก็ยังมีอาการอยู่ เมื่อตรวจสายตาปรากฏว่าค่าสายตาของคุณสนองคือตาขวา-0.25-0.25×165 D. ตาซ้าย -0.50-0.50×30 D. Add+1.00 D. จากค่าสายตามีสั้นและเอียงเล็กน้อยปกติคุณสนองไม่เคยตัดแว่นตาเพื่อมองไกลเนื่องจากยังรู้สึกว่าเห็นได้ชัดอยู่เมื่อวัดค่าแว่นอ่านหนังสือที่ใช้เป็นประจำ ได้ค่า +0.75 ทั้งสองตา และ PD=70 mm.ในขณะที่แว่นตาที่ถูกต้องสำหรับค่าสายตาของคุณสนอง(เมื่อไม่คิดค่าสายตาเอียง) คือ ตาขวา +0.75 D. ตาซ้าย +0.25 D. และ PD = 61 mm. และเมื่อทางร้านให้คุณสนองลองใส่แว่นที่มีค่าสายตาและค่า PD ตรงคุณสนองสามารถอ่านหนังสือได้เป็นระยะเวลานานโดยไม่มีอาการไม่สบายตาหรือปวดตาแต่อย่างใด
อนึ่งการซื้อแว่นสำเร็จรูปเปรียบเหมือนกับการซื้อเสื้อผ้าสำเร็จรูปใช้ซึ่งต้องทำใจว่า ขนาดของเสื้อผ้า อาจไม่พอดีกับร่างกายเรา อย่างไรก็ดี สำหรับเสื้อผ้าเราสามารถเลือกขนาดและสัดส่วนให้ตรงกับร่างกายของเราได้ เนื่องจากเราเห็นว่าเสื้อผ้านั้นมีขนาดเท่าไร แตกต่างกับแว่นสายตาสำเร็จรูป ซึ่งเราไม่สามารถทราบค่า PD ของเลนส์แว่นตาได้ ดังนั้นแม้เมื่อลองแว่นแล้วทำให้เห็นได้ชัดเจนขึ้น เมื่อใส่ไปสักอาจเกิดความไม่สบายตาได้ การเลือกแว่นตาสำเร็จรูปที่ใส่แล้วทำให้เห็นได้ชัดเจนและสบายตานั้น อาจต้องอาศัยหลายปัจจัยประกอบกันคือ
- สายตาสองข้างควรใกล้เคียงกันหรือเท่ากัน ซึ่งคนส่วนใหญ่ค่าสายตาของตาสองข้างจะไม่เท่ากันพอดี โดยจะแตกต่างกันมากบ้าง น้อยบ้าง ท่านสามารถทำการเปรียบเทียบการมองเห็นของตาสองข้างด้วยตนเองทั้งระยะไกลและระยะใกล้ ที่ระยะไกลให้มองตัวหนังสือเล็กๆ(ขนาดที่พอมองเห็นว่าเป็นตัวอะไร)ที่อยู่ไกลจากดวงตาอย่างน้อย 6 เมตร แล้วเอามือบังตาซ้ายและตาขวาสลับกัน สังเกตภาพที่มองเห็นจากตาขวาและตาซ้ายเปรียบเทียบกันว่ามีความชัดเจนใกล้เคียงกันหรือไม่ เมื่อเสร็จแล้วให้ทำเช่นเดียวกันแต่มองตัวหนังสือที่ระยะสุดแขน ถ้าตาขวาและตาซ้าย มองเห็นภาพได้ชัดเจนใกล้เคียงกัน แสดงว่าสายตาสองข้างใกล้เคียงกัน
- ต้องมีสายตาเอียงน้อยหรือไม่มีเลย เนื่องจากแว่นสำเร็จรูปจะไม่แก้ไขสายตาเอียง ดังนั้นถ้าท่านมีสายตาเอียงมาก เมื่อใช้แว่นสำเร็จรูปจะทำให้เห็นตัวหนังสือไม่คมชัด ทำให้ต้องเพ่งมองมากส่งผลให้เกิดอาการไม่สบายตา รู้สึกว่าตาอ่อนล้าได้ง่าย บางครั้งอาจเกิดอาการตาแห้งร่วมด้วยเนื่องจากการเพ่งมองทำให้ความบ่อยของการกระพริบตาลดลง
- ค่าสายตาอ่านหนังสือ ต้องอยู่ในช่วงที่แว่นตาสำเร็จรูปมีเบอร์สายตา เช่น ถ้าท่านมีค่าสายตาสั้นมากหรือยาวมาก อาจรู้สึกว่าไม่มีแว่นสำเร็จรูปอันไหนเลยที่ใส่แล้วให้ความคมชัดในระยะอ่านหนังสือ
- ค่า PD มองใกล้ของดวงตาท่าน ต้องพอดีกับระยะห่างของ Optical Center (OC) ของแว่นตาอันนั้น ซึ่งเท่าที่สังเกต ค่า PD มองใกล้ของคนส่วนใหญ่จะอยู่ในช่วง 55-65แต่ของแว่นตาสำเร็จรูปจะอยู่ในช่วง 67-72 mm.
ดังที่กล่าวมา จะเห็นว่า การเลือกแว่นตาสำเร็จรูปให้ได้ตรงตามค่าสายตาพอดีนั้น เป็นสิ่งที่ยาก และการใช้แว่นที่ไม่ตรงตามค่าสายตา อาจทำให้เกิดความไม่สบายตา เมื่อยตาหรือปวดตาตามมาได้ (ยกเว้นว่าท่านสามารถปรับตัวเข้ากับแว่นอันนั้นได้อย่างดีเยี่ยม) อย่างไรก็ดี ถ้าท่านต้องการใช้แว่นตาสำเร็จรูปเพื่อทำงานชั่วคราว เช่น ดูราคาสินค้า อ่านข้อความสั้นๆไม่เกิน 5 นาที การใช้แว่นสายตาสำเร็จรูปก็เป็นทางเลือกที่ทำให้ประหยัดเงินได้ แต่ถ้ารู้สึกว่าใช้แว่นสายตาสำเร็จรูปแล้วเห็นได้ไม่ชัดเจน หรือทำงานแล้วเกิดความไม่สบายตา ท่านควรใช้แว่นตาที่ประกอบเพื่อตาของท่าน ซึ่งจะได้ค่าต่างๆที่เหมาะสมกับดวงตา เพื่อการมองเห็นที่ชัดเจนและสบายตา